Ćwiczenia słuchowe - Zabawy słowotwórcze (wprowadzenie)

W każdym języku istnieją rodziny wyrazów, czyli grupy takich wyrazów, które są do siebie bardzo podobne tak jak są do siebie podobni członkowie rodziny (np. syn do ojca, córka do matki itp.). Pragnę, żeby w Waszych umysłach, Drodzy Rodzice, i w umysłach Waszych Dzieci, wytworzyły się automatyczne mechanizmy, wyjaśniające znaczenie, pochodzenie i wzajemne powiązania słów, którymi się posługujemy w mowie. Jeśli będziemy umieli sobie wytłumaczyć, od jakiego wyrazu dane słowo pochodzi, będziemy popełniali mniej błędów ortograficznych. Przykładowe wyrazy to:

• · dobranocka, bo na dobranoc,

• · działka, bo ktoś podzielił grunt i działa na niej (wymiana e:a, ł:l)

• · farmer, bo farma/ ferma,

• · gumiaki do włosów, bo guma,

• · gumofilce, bo zrobione są z gumy i z filcu

• · imak/ imadło, bo ima coś/ przytrzymuje coś (inaczej trzyma/ trzymamy),

• · kombinerki, bo kombinujemy,

• · krawężnik, bo to jest krawędź i wąż, wije się jak wąż (węże) (wymiany głoskowe ę;ą, ż:dź)

• · król, bo króluje,

• · królestwo, bo tam jest król, który króluje,

• · linijka, bo robimy nią linie,

• · mieszczuch, bo miasto,

• · mrowisko, bo w nim są mrówki, mrowie - dużo (tak, jak dużo jest mrówek),

• · pan, bo panuje,

• · pani to kobieta pan,

• · pieszy, bo chodzi pieszo/ na piechotę, (wymiana sz:ch)

• · pisarz, bo pisze (wymiana s:sz),

• · podręcznik, bo jest pod ręką, bo jest podręczny (mały, wygodny)

• · poduszka, bo pod uszkami/ uszami,

• · podwieczorek, bo pod wieczór (wymiana o:ó)

• · poeta, bo poezja,

• · pokój, bo jest w nim spokój (brak wojny), dzięki czemu można odpocząć,

• · poseł, bo posłany do...

• · przedpokój, bo jest przed pokojem (wymiana ó:o)

• · rodzeństwo, bo rodzina

• · rodzina, bo w niej rodzą się dzieci,

• · rolnik, bo pracuje na roli (rola, pole),

• · rząd, bo rządzi,

• · sąsiad, bo siedzi (na tej samej ulicy, na tej samej klatce schodowej)

• · schody, bo schodzimy, wchodzimy i chodzimy,

• · sędzia, bo sądzi, (wymiana ę:ą)

• · skuwka, bo skuwa (dwie części razem),

• · stopa, bo stąpa

• · stopień, bo stąpa po nim stopa

• · szatkownica, bo szatkujemy

• · ścierka, bo ścieramy nią, i stół jest starty (czysty)

• · śrubokręt, bo kręcimy/ wkręcamy nim śruby,

• · świeczka, bo się świeci,

• · świecznik, bo świeczka

• · tarka, bo trzemy na niej warzywa

• · warzywa, bo war (wrzątek), warzymy (czyli gotujemy),

• · wieszak, bo wieszamy, zawieszamy i wisi

• · władca, bo włada (inaczej panuje, rządzi),

• · wojewoda, dawniej prowadził wojsko do wojny

• · wsuwka (do włosów), bo wsuwamy,

• · wycieraczka, bo wycieramy

• · zagłówek, bo za głową (wymiana ó:o)

• · zapalniczka, bo zapala i pali się,

• · zgrzewka wody, bo zgrzewana, grzana,

• · żelazko, bo żelazo,

itp.

Mam nadzieję, że pewne mechanizmy już się w Waszych umysłach uruchomiły. Zapraszam do korzystania z tych stron codziennie bądź co drugi dzień, by się utrwaliły. Proszę wybierać po 5 lub 6 wyrazów i sobie te wyrazy kilka razy w ciągu dnia powtarzać/ śpiewać. W ten sposób mechanizm wyjaśniający słowa się utrwali.

Życzę wspaniałej zabawy i powodzenia.

Uzupełnienie: zdarza się, że w wyrazach pokrewnych występują wymiany głoskowe, np. a:e, ł:l, r:rz, ż:g, ą:ę itp.

neurologopeda: Agnieszka Gaj